خاکسترنشینی طبیعت؛ 377 درصد بیشتر!

عامل انسانی در 98 درصد آتش سوزی ها
حال در شرایطی که خشکسالی و کم آبی خود از مهم ترین دلایل کاهش سطح پوشش مراتع و جنگلی کشورمان است، هنوز من و شما یا دیگران اصرار داریم در بستر این منابع آتش به‌پا کنیم و آتش به جان سرمایه طبیعی خودمان بزنیم. بررسی آمار می گوید، همچنان انسان ها نقش اصلی در آتش سوزی های طبیعت را بازی می کنند.
 آهنگران رئیس یگان حفاظت از منابع طبیعی در این باره گفته است: «عامل انسانی در بیش از ۹۸ درصد این حریق‌ها نقش داشته است، که از این ۹۸ درصد ۹۴ درصد سهوی و ۴ درصد آن عمدی است. او درباره انگیزه‌های افرادی که به صورت عمدی دست به آتش زدن طبیعت می‌زنند، گفت:«این افراد گاهی برای انتقام از طبیعت، اختلافات طایفه‌ای یا تبدیل جنگل‌ها به زغال دست به این کار می‌زنند.»
ظاهرا قانون بنا دارد با عاملان حریق ها برخورد جدی داشته باشد: تاکنون بیش از صد نفراز افرادی که به صورت عمد دست به آتش سوزی مراتع زده اند دستگیر شده اند و حکم آن ها صادر شده است.
باران، افزایش پوشش گیاهی و آتش
اما علت این که چرا میزان حریق ها در منابع طبیعی آن هم 377 درصد نسبت به سال قبل رشد داشته، افزایش پوشش گیاهی است که امسال پدید آمده است. آهنگران درباره علت افزایش حریق‌های امسال می گوید: به دنبال افزایش بارندگی‌ها، پوشش گیاهی وسعت و تراکم بیشتری پیدا کرد و با شروع فصل گرما، این پوشش گیاهی پر تراکم که بیشتر در مناطق زاگرسی قرار دارند، دچار حریق شدند.
این 2 سال پر آتش
 در حالی که وسعت و تعداد آتش سوزی عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور در سال ۱۴۰۱ به نسبت سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ کاهش چشمگیری را تجربه کرد و به نسبت، سال آرام طبیعت ایران نام گرفت، اما سال ۱۴۰۲ آتش‌سوزی طبیعت ایران هم از دید شمار و هم از دید گستردگی با افزایش چشمگیری روبه‌رو  شد. دامنه آتش سوزی ها البته امسال 377 درصد از جهت مساحت و 43 درصد نیز از منظر تعداد، نسبت به 1402 بیشتر شده است.
سالانه 21 هزار هکتار می سوزد
جنگل‌های ایران که به صورت کلی شامل چهار بخش رویشی هیرکانی (حاشیه دریای خزر)، ارسباران (حاشیه رود ارس)، زاگرس و حاشیه خلیج‎فارس و عمانی دسته‌بندی می‌شوند، هر ساله با حجم بسیاری از آتش سوزی طبیعی و غیرطبیعی دست و پنجه نرم می‌کنند. طبق آمار، طی سال‌های 1390 تا 1400، یعنی طی 10 سال، 22103 مورد آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در کشور رخ داده است. یعنی به طور متوسط، هر سال 2210 مورد یا به بیان دیگر، حدود 6 مورد آتش سوزی در هر روز گزارش داده شده است. بر اساس آخرین داده های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به صورت میانگین سالانه بیش از ۲۱هزار هکتار جنگل‌ و چراگاه ایران در آتش می‌سوزد. البته این آمار در مردادماه امسال به 21 هزار هکتار رسیده و این یعنی امسال طی 7 ماه آینده تا پایان سال، حجم آتش سوزی ها از میانگین سالانه پیشی خواهد گرفت.
از تجهیزات تا تشدید مجازات
با این وصف چه باید کرد؟ آیا می توان آتش سوزی ها را به صفر رساند که طبیعتا پاسخ منفی است. اما می‌توانیم حجم خسارت‎های مالی یا جانی ناشی از آتش سوزی را کاهش دهیم. آگاهی‌بخشی به مردم و استفاده از لوازم ایمنی، دو راهکار موثر برای کاهش خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی هستند. مرکز پژوهش های مجلس در همین زمینه در گزارشی به چالش های حقوقی و مدیریتی اشاره کرده است: نارسایی های برخی قوانین و عدم بازدارندگی جرایم و مجازات عاملان آتش سوزی، فقدان برنامه جامع و منسجم پیش‏بینی، پیشگیری، اطفای حریق و احیا و بازسازی جنگل‏ها، موازی‏کاری و ناهماهنگی بین دستگاه‏ها در پایش، پیشگیری و اطفای آتش‏سوزی جنگل‏ها و فقدان مرکز ملی کنترل و پایش عرصه‏های طبیعی کشور ، کمبود نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده، تجهیزات و امکانات مناسب و این گونه موارد که تا کشور به این نیازها دست نیابد، همچنان باید منتظر این حریق ها و چه بسا افزایش آن ها بود.