چرا آمار سازمان ملل با واقعیت جمعیت ایران همخوانی ندارد؟

در پی اخبار و مطالب منتشر شده درباره جمعیت، رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور دلیل اختلاف آمار منتشر شده مرکز آمار ایران و سازمان ملل متحد را توضیح داد.

محمدجواد محمودی در نشستی با عنوان با اشاره به تحولات جمعیتی کشور، جمعیت ایران در حال حاضر و چگونگی محاسبه جمعیت را توضیح داد و به همه حرف و حدیث ها در خصوص جمعیت ایران پایان داد.

محمودی اظهار داشت: براساس آخرین اعلام و گزارش سازمان ملل، جمعیت جهان در سال ۲۰۲۳ برابر هشت میلیارد و ۵۶ میلیون و ۵۰۶ هزار نفر بوده است که این عدد شامل چهار میلیارد و ۶۹ میلیون و ۳۵۲ هزار مرد و ۴ میلیارد و ۲۲ میلیون و ۳۸۳ هزار زن است.

وی افزود: بر اساس اعلام این سازمان، تراکم جمعیتی ۶۲ نفر به ازای هر کیلومتر مربع است و به طور متوسط سالی ۷۰ میلیون و ۴۵۹ هزار نفر به جمعیت دنیا اضافه می شود.

محمودی با بیان اینکه بر این اساس، نرخ رشد جمعیت دنیا هم ۰.۸۷ درصد (۸۷ صدم درصد) است، گفت: هشتاد سال طول می کشد تا جمعیت دنیا دو برابر شود.

وی آمار دیگری نیز از رشد جمعیت جهان ارایه داد که براساس آن سالی ۱۳۲ میلیون و ۱۱۰ هزار نفر به دنیا می آیند؛ نرخ باروری کل دنیا ۲.۲۵ است و نرخ خالص تجدید نسل نیز ۱.۰۴ محاسبه شده است یعنی از هر هزار تولد، ۵۱۲ پسر و ۴۸۸ دختر هستند.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور ادامه داد: بر اساس همین آمار، سالی ۶۱ میلیون و ۶۵۲ مرگ رخ می دهد که مرگ و میر مردان ۳۳ میلیون و ۳۸۴ و مرگ و میر زنان ۲۸ میلیون و ۲۶۷ نفر، امید به زندگی زنان ۵ سال بیشتر از مردان بوده و زنانه شدن سالمندی خطری تهدید کننده برای جمعیت جهان به شمار می رود.

آخرین آمار جمعیتی ایران و علت اختلاف آن با آمارهای جهانی

رئیس مرکز تحقیقات جمعیت کشور به آخرین تحولات جمعیتی کشورمان اشاره کرد و گفت: در برنامه هفتم پیشرفت ایران پیش بینی شده که به نرخ باروری ۲.۵ برسیم.

محمودی با تاکید بر اینکه آمار مربوط به کیفیت تخمین جمعیت از ثبت احوال و یا سرشماری نفوس اخذ می شود و در کنار آن هر ساله مرکز آمار نیز آماری در این زمینه ارایه می‌کند، توضیح داد: اگر سازمان‌های بین المللی طرحی را اعلام می‌کنند، بر اساس استانداردهای آماری است که در کنفرانس‌های بین المللی توسط کارشناسان آمار هر ۱۰ سال یکبار ارایه می شود.

وی با بیان اینکه هفته گذشته نمایندگانی از سازمان ملل به ایران آمدند و در مرکز آمار آخرین استانداردهای جمع‌آوری آمار را تدریس کردند؛ اظهار داشت: در سال ۱۴۰۵ سرشماری جدید نفوس و مسکن در کشور انجام خواهد شد که باید بر اساس آخرین استانداردها باشد.

محمودی در توضیح میزان آمار و جمعیت ایران با اشاره به متغیرهای مورد نیاز برای آمار جمعیت، خاطر نشان کرد: جمعیت سال پایه، نرخ باروری، نرخ امید زندگی از جمله متغیرهایی است که در پیش بینی های جمعیتی مورد استفاده قرار می گیرد و اگر هر کدام از این متغیرها نادرست باشد، نتیجه نهایی نادرست خواهد بود.

رئیس مرکز تحقیقات جمعیت کشور تاکید کرد: سازمان ملل هر دو سال یکبار آمار جمعیتی را ارائه می‌کند و اگر به آمار اعلام شده از سوی سازمان ملل توجه کنیم و آن را با آمار مرکز آمار کشور مقایسه کنیم، در می‌یابیم که ریشه اختلاف آمار این دو نهاد از سال ۲۰۱۹ میلادی شروع می شود که در آن سال در آمار سازمان ملل متغیر نرخ باروری کشور را ۲.۱۵ اعلام کرده اند، در حالیکه نرخ باروری ۲.۰۱ بوده است.

محمودی تاکید کرد: این اشتباه موجب شد مرکز آمارایران به طور رسمی اعتراض نامه‌ای به سازمان ملل برای به کار بردن نرخ باروری ۲.۱۵ در محاسبات گزارش ارسال کند.

وی با بیان اینکه موارد اعتراضی ایران در گزارش سازمان ملل رفع شد اما متغیر جمعیت سال پایه اصلاح نشد، توضیح داد: عدم اصلاح متغیر یا به عبارتی جمعیت سال پایه موجب شد که از سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون اختلاف چند میلیونی بین آمار جمعیتی منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران و سازمان ملل متحد وجود داشته باشد.

محمودی تاکید کرد: این امر موجب شد در سال جاری نیز جمعیت ۹۱ میلیون برای ایران اعلام شود در حالی که جمعیت واقعی ایران بیش از ۸۶ میلیون نیست.
رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با اشاره به پیش بینی‌های آماری برای سال ۱۴۳۰ خورشیدی اظهار داشت: بر اساس اعداد نادرست برای متغیرهای آمار جمعیت، سازمان ملل برای سال ۱۴۳۰، جمعیت ایران را ۱۰۳ میلیون پیش بینی می‌کند اما مرکز آمار ایران این عدد را ۹۳ میلیون با اختلاف ۱۰ میلیونی پیش‌بینی کرده است.

به گفته محمودی، همین اختلاف در متغیر جمعیت سال پایه، موجب شده تا با وجود اینکه سرشماری سال ۹۵ انجام شده توسط مرکز آمار ایران، تعداد جمعیت را ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار نفر را اعلام کرده است، از سوی سازمان ملل این رقم ۸۳ میلیون و ۸۱۲ هزار نفر در نظر گرفته شود.

وی تصریح کرد: این انحراف سبب شده تا به امروز این اختلاف آماری حدود ۴ میلیونی پابرجا باشد.

وی تاکید کرد: از مرکز آمار ایران انتظار می رود که با ارسال نامه ای به سازمان ملل متحد نسبت به درخواست اصلاح جمعیت سال پایه اقدام کند، تا آمارها به درستی اعلام شود.

افزایش مهاجرت اتباع خارجی ربطی به برآورد جمعیتی سازمان ملل ندارد

محمودی در پاسخ به این پرسش که افکار عمومی تصور می کند اختلاف آماری ۹۱ میلیون نفر اعلام شده از سوی سازمان ملل و ۸۵ میلیون نفر اعلامی مرکز آمار ایران ناشی از حضور اتباع خارجی در ایران است، تاکید کرد: قویا این موضوع را تکذیب می کنم و دلیل این اختلاف تنها اختلاف در آمار متغیر جمعیت سال پایه (۱۳۹۵) است که از سال ۱۳۹۵ شروع شده است.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با یادآوری اینکه در سالهای اخیر ورود مهاجرین افغانی به ایران افزایش یافته است اما ارتباطی به موضوع افزایش جمعیت در ایران ندارد، گفت: در ایران سالانه یک میلیون کودک متولد می شود که ۴۰ تا ۵۰ هزار کودک مربوط به زایمان افغان ها است؛ اگر ۱۰ سال هم ادامه داشته باشد، ۵۰۰ هزار نفر به جمعیت اضافه می شود.

محمودی تاکید کرد: با توجه به این واقعه در گزارشهای مختلف سازمان ملل، انتظار است مرکز آمار ایران به عنوان دستگاه متولی آمار ضمن بررسی تخصصی‌تر موضوع، آن را به نحو مقتضی به اداره امور اقتصادی و اجتماعی بخش جمعیت سازمان ملل متحد، منعکس و تا حصول نتیجه پیگیری کند.

وی خاطر نشان کرد: روش‌های پیش بینی جمعیت در سازمان ملل از مبانی محکم و استواری برخوردار است اما به دلیل آمارهای ارائه شده به آن مرجع، از طریق مجاری غیر رسمی، نسخه تجدید نظر شده پیش‌بینی‌های جمعیت سازمان ملل به دلیل بیش برآورده جمعیت در سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴، نمی‌تواند ملاک عمل برنامه‌ریزان و مسئولان قرار گیرد.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور تاکید کرد: سازمان ملل در سال‌های ۲۰۱۵ و سپس در سال ۲۰۱۷ میلادی با استفاده از آمارهای رسمی منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران به بازنگری پیش‌بینی‌های خود دست زد که به واقعیت نزدیک‌تر است.

محمودی در ادامه این نشست با اشاره به پیش بینی های آمار ایران گفت: کشور ما ظرفیت ۱۵۰ میلیون جمعیت را دارد، چرا که ایران دارای حدود ۵ درصد از منابع دنیاست؛ اما به گفته گری بیکر برنده جایزه نوبل اقتصاد؛ مشکل، مدیریت است، نه جمعیت.