اردوغان بر سر دو راهی حرف و عمل

در حالی که دولت ترکیه ماه گذشته در اقدامی دیرهنگام کوشید تا با اعلام تعلیق روابط اقتصادی و تجاری با رژیم صهیونیستی، افکارعمومی خشمگین این کشور از بی‌عملی دولتمردانشان در حمایت از فلسطین را راضی کند اما اکنون زوم کردن توجهات بر روی معاشقه الهام علی‌اف، متحد و دوست نزدیک سال‌های اخیر اردوغان، با صهیونیست‌ها در میانه جنگ غزه برای آنکارا دردسرساز شده است.
معترضان ترکیه که در ماه‌های اخیر اعتراضات گسترده‌ای را در حمایت از مردم غزه و محکومیت جنایات صهیونیست‎ها برگزار کرده‌اند اکنون مطالبات خود را افزایش داده و موضوع توقف صادرات نفت آذربایجان به رژیم صهیونیستی از طریق خط لوله‌ای که از باکو و گرجستان می‌گذرد و به ایستگاه های بارگیری در جیهان در سواحل ترکیه می‌رسد، این روزها به مطالبه اصلی مردم ترکیه تبدیل شده است.
در روزهای گذشته، معترضان ضد اسرائیلی در ترکیه که کمپین پرطرفدار «خیمه مقاومت» را سازمان‎دهی کرده اند، با پاشیدن رنگ قرمز بر روی درهای مقر شرکت دولتی نفت آذربایجان «سوکار» و شکستن شیشه‌های آن در استانبول، خشم خود را از آذربایجان به دلیل سوخت‌رسانی به ماشین جنگی اسرائیل ابراز کرده‌اند.
اقدامات این جوانان حامی فلسطین، به یک معضل فزاینده برای دولت اردوغان تبدیل شده است، زیرا این دیدگاه صادرات انرژی به رژیم صهیونیستی را در امتداد روابط راهبردی ترکیه و جمهوری آذربایجان ارزیابی می‌کند. موضع آنکارا تاکنون این بوده است که گوش‌هایش را به این خواسته معترضان ببندد و این اعتراضات را سرکوب کند؛ به صورتی که بر اساس گزارش المیناتور، حدود 13 تظاهرکننده در 31 می توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند که خشم بیشتر مردم علیه حزب حاکم عدالت و توسعه اردوغان را برانگیخت.
تداوم اعتراضات در ترکیه درحالی است که دولتمردان آنکارا و شخص اردوغان با وجود انتقادات ظاهری از سران صهیونیستی در کشتار فلسطینیان، اما در عرصه عمل تا ماه‌ها پس از شروع جنگ اقدامی برای تحت فشار قرار دادن این رژیم انجام ندادند. حتی منتقدان درباره واقعی بودن ادعای دولت اردوغان برای تعلیق تجارت با اسرائیل شبهاتی را مطرح می‌کنند از جمله ادعای برخی رسانه‌ها که پیشتر گفته بودند تعدادی از کشتی‌های تجاری ترکیه در سواحل اسرائیل لنگر انداخته‌اند و روند تعاملات دوجانبه همچنان به قوت خود باقی است.
افکارعمومی مسلمانان از زمان آغاز جنگ خواهان تحریم اقتصادی و قطع کامل روابط سیاسی با این رژیم هستند . از آن جا که رژیم صهیونیستی برای چرخاندن چرخ اقتصاد و صنعت خود به منابع انرژی به ویژه نفت نیاز دارد، لذا کشورهای تامین کننده نفت این رژیم می‌توانند با توقف صادرات خود نقش مهمی در توقف ماشین جنگی صهیونیست ها در غزه بازی کنند. یکی از این کشورها، جمهوری آذربایجان است که در دو دهه اخیر روابط بسیار خوبی با اسرائیل برقرار کرده و یکی از تامین کنندگان اصلی نفت این رژیم به شمار می‌رود.
به گزارش انرژی پرس، اسرائیل روزانه ۳۴۰ هزار بشکه نفت وارد می‌کند که از این میزان ۶۰ درصد آن از قزاقستان و آذربایجان و از مسیر خط لوله باکو-تفلیس-جیحان منتقل می‌شود. نفتکش‌های اسرائیلی در بندر جیحان در جنوب ترکیه، روزانه نفت آذربایجان را بارگیری کرده و از آن‌جا به بندر حیفا منتقل می‌کنند. اسرائیل اولین مقصد صادرات نفت جمهوری آذربایجان به شمار می‌رود و دلیل این که ترکیه همچنان واسطه این صادرات است، تنها به منافع این کشور مربوط نمی‌شود، بلکه پای منافع باکو نیز در میان است.
آذربایجان با این که بزرگ ترین کشور شیعه به لحاظ نسبت به جمعیت به شمار می‌رود اما هیچ گاه از جنایات اسرائیل در سرزمین های اشغالی انتقاد نکرده و حتی با دادن امتیازات ویژه به این رژیم در خاک خود، به مجری سیاست های تل‌آویو در قفقاز تبدیل شده است. در مقابل رژیم صهیونیستی در سال های اخیر تأمین‌کننده تجهیزات نظامی بسیار مهمی برای آذربایجان بوده است که شامل طیف گسترده‌ای از محصولات، از پهپاد «هاروپ»، موشک‌های «لورا» و حتی سیستم دفاع هوایی «باراک» می‌شود.
اردوغان که حامی اصلی منطقه‌ای دولت باکو است و در سال‌های اخیر روابط ترکیه را با جمهوری آذربایجان به سطح استراتژیک ارتقا داده است، نمی‌خواهد با توقف صادرات نفت آذربایجان از خط لوله جیحان، متحد خود را آزرده خاطر کند. لذا، به خاطر منافع اقتصادی آذربایجان و تا حدودی منافع خود، چشم خود را به روی همکاری‌های باکو و تل آویو به ویژه در حوزه انتقال نفت به سرزمین های اشغالی بسته است.

فرصت جبران مافات برای اردوغان
پس از دو دهه حضور در قدرت، مردم ترکیه با سیاست‌های کاسب‎کارانه اردوغان از موضوع فلسطین کاملاً آشنا هستند و دلیل تداوم اعتراضات خیابانی شهروندان علی رغم شعارهای حمایتی دولت از غزه، به همین دلیل است.
نارضایتی مردم ترکیه از سیاست های اردوغان در برابر جنگ غزه را می‌توان در نتایج انتخابات شهرداری‌ها در این کشور به خوبی دید که حزب حاکم عدالت و توسعه، پس از دو دهه عرصه سیاسی را به رقبای اسلام‎گرا باخت و حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری خواه خلق، برای اولین بار از زمان به قدرت رسیدن در سال 2002 در انتخابات شهرداری‌ها که در 31 مارس انجام شد، حزب عدالت و توسعه را شکست داد. پس از این شکست انتخاباتی اردوغان بار دیگر به سمت جبران مافات از طریق توسل جستن به بسیج احساسات قشر مذهبی سوق یافت و مواضع تندتری در برابر صهیونیست‌ها گرفت اما تداوم نقش‌آفرینی در انتقال نفت به سرزمین‌های اشغالی بیش از پیش حنای اردوغان را برای شهروندان ترک بی‎رنگ کرده است.
هفته گذشته سایت عبری «گلوبز» در گزارشی که روز جمعه در سایت رسمی خود منتشر کرد، اعلام کرد که صادرات نفت آذربایجان به اسرائیل از طریق ترکیه با وجود تحریم ادامه دارد. این سایت اقتصادی عبری به نقل از مقامات صهیونیستی اعلام کرد که ترکیه هنوز بارگیری تانکرهای نفت از بندر جیهان به اسرائیل را متوقف نکرده است. در این گزارش آمده است که برای مثال در ماه ژانویه، اسرائیل با 523.5 هزار تن به ارزش حدود 297 میلیون دلار، رتبه اول را در جدول مقاصد اصلی صادرات نفت آذربایجان به خود اختصاص داده است.
مردم ترکیه خواستار این بودند که آنکارا نیز همانند ایران که در عملیات «وعده صادق» سرزمین‌های اشغالی را با صدها پهپاد و موشک هدف قرار داد و از سوی افکارعمومی منطقه مورد استقبال قرار گرفت، در دفاع از مردم غزه سنگ تمام می‌گذاشت اما به نظر می‌رسد دولتمردان ترکیه، سود اقتصادی را به حمایت از مردم فلسطین ترجیح می‌دهند.
با توجه به وضعیت فاجعه بار غزه در پی تداوم جنایات صهیونیست‌ها، از این رو، اگر اردوغان می‌خواهد مشروعیت سابق خود در بین شهروندان ترکیه را بازیابد و در بین افکارعمومی منطقه هم محبوبیت کسب کند، می‌تواند با توقف انتقال نفت آذربایجان به سرزمین های اشغالی، بخشی از سیاست های اشتباه خود را جبران کند. شاید این اقدام دیرهنگام مقدمه‌ای برای پیوستن سایر کشورها به این کارزار تحریمی باشد تا پس از 9 ماه ترمز ماشین جنگی رژیم صهیونیستی در غزه را بکشند.