ایستاده بر سکوی سوم جهان

صادق غفوریان-روزنامه خراسان/اخبار علمی در تابستان امسال پر بود از افتخارآفرینی و قله نشینی های دانش آموزان المپیادی ایران در آوردگاه ها و المپیادهای علمی جهانی. حالا با پایان المپیادهای علمی دانش آموزی در سال 2024، رتبه بندی مجموع المپیادها می گوید؛ ایران پس از آمریکا و چین در رتبه سوم دانش آموزان جهان ایستاده و این افتخار را به رخ همگان کشیده است. در سال ۲۰۲۴ دانش‌پژوهان کشورمان موفق شدند تا رتبه اول المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک، رتبه چهارم المپیادهای زیست‌شناسی و فیزیک، رتبه هشتم المپیاد شیمی، رتبه نهم المپیاد کامپیوتر و رتبه هجدهم المپیاد ریاضی را در دنیا کسب کنند.

موفقیت در رشته های پایه

حال این که موفقیت امسال دانش آموزان ایرانی از چه جهت دارای اهمیت است، روایت یک  کارشناس حوزه المپیادهای دانش آموزی در گفت و گو با خراسان قابل تامل است: ما اکنون 14 رشته در المپیاد برگزار می کنیم که از این میان 5 رشته اصلی هستند شامل ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی و کامپیوتر . بقیه رشته ها همچون هوش مصنوعی، علوم زمین، جغرافیا، اقتصاد و مدیریت، کارآفرینی و... در شمار رشته های اصلی محسوب نمی شود. دلیل این که می توانیم حضور امسال المپیادی های ایران را موفق بدانیم، این است که دانش آموزان نخبه ایرانی توانستند در رشته های اصلی صاحب نشان شوند.  

برخی از این موارد را با هم مرور کنیم:

-تیم دانش آموزی ایران در سی و پنجمین المپیاد جهانی زیست شناسی ۲۰۲۴ قزاقستان، ۲ نشان طلا و ۲ نشان نقره کسب کرد.

-فیزیک دانان نخبه و جوان ایران در پنجاه وچهارمین المپیاد جهانی فیزیک با یک نشان طلا و چهار نشان نقره عنوان چهارم را از آن خود کردند؛ در این دوره از رقابت‌ها که در اصفهان برگزار شد، گروه‌های چین، روسیه و رومانی اول تا سوم شدند.

-دانش‌آموزان اعزامی ایران به پنجاه و ششمین دوره مسابقات جهانی شیمی که به میزبانی شهر ریاض عربستان برگزار شد، توانستند ۴ نشان به دست آورند که شامل یک نشان طلا و سه نقره بود.

-تیم ایران در سی و ششمین دوره المپیاد جهانی کامپیوتر با کسب یک نشان طلا، ۲ نشان نقره و یک نشان برنز موفق به کسب رتبه نهم تیمی در دنیا شد؛ این مسابقات به میزبانی شهر اسکندریه مصر برگزار شد. ایران در حالی توانست این نشان های رنگارنگ را به دست آورد که به دلیل تاخیر در صدور روادید، به صورت برخط در این مسابقات شرکت کرده بود.

-در هفدهمین المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک که از ۲۷ مرداد در شهر واسوراس برزیل برگزار شد، آریا کرداری، آروین رسول زاده، حنانه خرم دشتی، محمدمهدی کشاورزی و علی نادری لردجانی اعضای تیم دانش آموزی ایران را تشکیل می دادند که توانستند با کسب پنج نشان طلا مقام نخست جهان را به دست آورند.

- دانش‌آموزان ایرانی در شصت‌وپنجمین دوره مسابقات بین‌المللی ریاضی که از ۲۵ تیرماه تا اول مردادماه به میزبانی شهر باث انگلستان برگزار شد، پنج نشان و یک دیپلم افتخار برای کشورمان به ارمغان آوردند.

ژاپن، هند، کره و اروپایی ها پس از ایران

محاسبه مجموع نشان های کسب شده در المپیادهای علمی دانش آموزی جهان نشان می دهد، کشورهای توسعه یافته همچون کره جنوبی و ژاپن و اروپایی ها در رتبه های پس از ایران قرار گرفته اند.

 المپیادی ها یک درصدی ها

اگر بخواهیم به دنیای المپیادی ها و افتخارآفرینی هایشان بیشتر ورود کنیم، خوب است بدانیم که آن ها یک درصد از جامعه ۱.۵ درصدی دانش آموزان تیزهوش کشور را تشکیل می‌دهند و سالانه با تلاش‌های بسیار خود برای کشور افتخار آفرینی می‌کنند؛ اکنون ۱۴ رشته المپیادی در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رقابت دانش آموزان مصوب شده است.

110 کشور در یک المپیاد!

بیشتر کشورها تلاش می کنند در المپیادهای دانش آموزی علمی جهانی حضور پررنگ داشته باشند؛ برای نمونه امسال ۶ المپیاد علمی جهانی نجوم و اخترفیزیک، زیست شناسی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر و ریاضی با بیشترین کشور شرکت‌ کننده (از ۵۳ تا ۱۱۰ کشور) برگزار شد و دانش‌آموزان ایرانی توانستند در این آزمون‌ها افتخارآفرین باشند.

 دلایل موفقیت المپیادی ها چه بود؟

به طور قطع، این گونه موفقیت ها علاوه بر استعداد همیشه درخشان ایرانی، مرهون تلاش ها و برنامه ریزی هایی است که باشگاه دانش پژوهان جوان ایران، به عنوان متولی المپیادهای علمی دانش آموزان در آن به کار گرفته است. ما روز گذشته به سراغ امیرمحمد بائو، مشاور رئیس این باشگاه رفتیم و دلیل این  موفقیت را جویا شدیم. او گفت: عوامل متعددی همچون تلاش خانواده ها و استادان این دانش آموزان در این موفقیت دخیل است اما اگر بخواهیم جزئی تر به موضوع نظر بیفکنیم، می توانیم به احیای مجدد باشگاه دانش پژوهان جوان پس از 13 سال به عنوان یکی از دلایل مهم این موفقیت اشاره  کنیم. همچنین استفاده از ظرفیت مدال آوران سال های قبل المپیادها در آموزش دانش آموزان المپیادی و البته تاکیدات وتوصیه های مقام معظم رهبری در زمینه اهمیت دادن به افتخارآفرینی در المپیادها بخش دیگری از دلایل مهم این موفقیت هاست. «بائو» پیگیری موضوع توسط متولیان و مسئولان مرتبط و تخصیص بودجه و ایجاد ساختار اداری برای باشگاه دانش پژوهان جوان به عنوان یک سازمان مستقل ذیل وزارت آموزش و پرورش را از دیگر عوامل موفقیت المپیادی ها دانست. او اظهار امیدواری کرد، این خیزش علمی با حمایت های افزون مسئولان تداوم یابد.