فروش «امید کاذب» در تور گنج‌یابی «پوارو»

مهدی سودآوری- روزنامه خراسان/«نابرده رنج، گنج میسر نخواهد شد»؛ در بیشتر فرهنگ‌ها ضرب‌المثلی مشابه این ضرب‌المثل فارسی داریم چون گذشتگان به‌خوبی دریافته بودند که بدون تلاش و کار و کوشش سازنده، دستاوردی حاصل نخواهد شد. اما همیشه افرادی هستند که دنبال راه میانبر برای موفقیت و ثروت می‌گردند، همیشه هم قصه‌هایی وجود دارد که فلانی با بهمان کار بدون تلاش، یک‌شبه پولدار شده است، جالب این جاست که آن فرد ادعایی را هیچ کسی شخصا نمی‌شناسد و فقط قصه‌هایی از او شنیده‌اند. به تازگی ویدئویی از افرادی که در بیابان به دنبال اشیای ارزشمند و عتیقه می‌گردند، پربازدید شده و در توضیح آن نوشته: «این جماعت، افتادن دنبال یه شخصی با اسم مستعار «پوارو» که تور گنج‌یابی راه انداخته و به بهانه زیرخاکی و این جور چیزا ملت رو سرکیسه می‌کنه». این ماجرا را از منظر روان‌شناسی، واکاوی کردیم.

 2 راهی که کلاهبردارها از آن استفاده می‌کنند

طمع و کنجکاوی نسبت به ناشناخته‌ها، دو راهی هستند که معمولا کلاهبردارها از آن استفاده می‌کنند. در هر دو حالت هم کالای فروخته شده «امید کاذب» است. امید به بهبود شرایط از راه میانبر و بدون طی کردن سلسله مراتب ضروری برای این کار. رفتاری کودکانه که در کودکی یاد گرفته شده که همیشه یک نفر، مادر، پدر، مادربزرگ و ...، به صورت جادویی آن چه را کودک می‌خواسته، فراهم کرده است.

 مدل تفکری این افراد کودکانه است

این مدل تفکری در برخی از افراد همچنان پایدار است و به دنبال مرشدی می‌گردند که به یک باره همه چیز را به آن ها یاد بدهد و به یک باره آن ها را به موفقیت و ثروت رهنمون سازد. غافل از این که دنیا و نیازهای محدود کودک، قابل رسیدگی توسط والدین بوده است و در دنیای کودکانه آن ها، پدر و مادر همه توان ادراک شده اند. در حالی که والدین جادوگر نیستند و از طریق قواعد دنیای مادی، نیازهای کودک را برطرف می کنند. اما در دنیای واقعی و پیچیده بزرگ سالی دیگر هیچ جادویی رخ نخواهد داد، هیچ فردی تمام جواب‌ها را نمی‌داند و هیچ میانبری وجود ندارد.

 عزت نفس این افراد پایین است

افرادی که به این مدل از راهکارها برای برون‌رفت از مشکلات و دستیابی به ثروت دست می‌زنند، معمولا مضطرب و دارای عزت‌نفس پایینی هستند که توانایی‌های خود را برای دستیابی به اهداف کافی نمی‌دانند. آن‌ها از ناکامی واهمه و سعی در کنترل تمام متغیرها دارند تا مبادا اتفاقی خارج از حیطه کنترل آن‌ها رخ دهد. همچنین معمولا اشتباهات خود را نمی‌پذیرند و هر ناکامی خود را به دلایل مافوق طبیعی نسبت می‌دهند تا خود را مبرا کنند.

 آسیب‌های‌روانی زیاد چنین کارهای

برخی می‌گویند انجام این‌گونه کارها آسیبی به شخص وارد نمی‌کند پس اشکالی ندارد اما باید گفت آسیب روانی بسیار بالایی دارند. اولین آن‌ها باور نداشتن به توانایی شخصی است که به مرور تقویت می‌شود. همچنین از آن جا که این رفتارها هیچ تاثیری در واقعیت نخواهد داشت و به موفقیت ختم می‌شود، پس امید را از بین خواهد برد. از بین رفتن امید می‌تواند به افسردگی و اضطراب منجر شود.

 گنج‌هایی که باید دنبال‌شان بگردیم

گنجی که باید دنبال آن بگردیم، توانایی‌ها، دانش، سلامت‌روان و جسم، روابط دوستانه و خانوادگی و ... است که می‌توانند در بلند مدت گنجی واقعی و ارزشمند برای ما بسازند. البته مشکلات اقتصادی کشور و این که واقعا برخی از افراد با استفاده از رانت و منابع عمومی، یک شبه ره صدساله را طی کرده‌اند و در مقابل بیشتر مردم در شرایط اقتصادی سخت قرار دارند و معمولا راهی برای برون رفت از شرایط سخت اقتصادی ندارند، به کمک این گونه شیادان آمده تا با فروش امید، خود را پولدار کنند.