اقتصاد از دریچه پزشکیان و جلیلی

با مشخص شدن نتایج نخستین دور انتخابات چهاردهم، دور تازه و فشرده رقابت انتخاباتی مسعود پزشکیان و سعید جلیلی در هفته جاری آغاز شد؛ دو کاندیدا که آن ها را می توان چکیده ای از دو طیف اصولگرا و اصلاح طلب دانست. در این هفته منتهی به دور دوم انتخابات، از یک سو باید منتظر وعده های صریح این دو نامزد برای جلب رای بود و از سوی دیگر به چالش کشیدن رویکردهای پیشین این دو نفر را به انتظار نشست. با این اوصاف، در گزارش امروز نگاهی به برخی مواضع اقتصادی جلیلی و پزشکیان خواهیم داشت. مواضعی که در هفته های اخیر و به مدد برنامه های جدید رسانه ملی نظیر میزگردها و مناظره های اقتصادی رنگ و بوی تازه ای به رقابت های انتخاباتی بخشید و بیش از دوره های قبل، مردم را با نوع نگاه و برنامه های نامزدها آشنا ساخت.

پزشکیان: «برای ایران، با ایرانیان، بر اساس حق و عدالت»
مسعود پزشکیان که از دنیای طبابت و نیز نمایندگی 4 دوره مجلس در دوره های قبل پای به رقابت های انتخاباتی گذاشت، در ابتدا تکیه محسوسی بر نظرات کارشناسان اقتصادی داشت که آن را می شد در میزگرد اقتصادی وی نیز دید. به‎خصوص آن جایی که گفت: «کارشناسان باید بنشینند با هم بحث کنند هر تصمیمی که گرفتند با مردم صحبت کنند و اول این دغدغه را داشته باشند که مردم صدمه نبینند، بعد با مشارکت مردم اجرا کنند.» با این حال به نظر می رسد به تدریج شاکله مواضع اقتصادی وی بیشتر نمایان شده است.

ریشه مشکلات اقتصادی در سیاست خارجی
یک رویکرد قابل ملاحظه در مواضع پزشکیان را می توان در تاکید وی بر رشد اقتصادی در فرایند ارتباط با دنیا بیان کرد. وی در مورد اف ای تی اف می گوید حتی دیپلماسی منطقه‌ای و مبادله بانکی با چین هم بدون تصویب FATF به درد نمی‌خورد؛ چراکه آمریکا با بردن یک قطعنامه به سازمان ملل می‌تواند ما را فلج کند؛ قدم اول مقابله با رانت، فساد، رشوه و قاچاق وجود FATF داخلی است. باید نوع سیاست و تعامل‌مان با دنیا را عوض کنیم، به بازار‌های جهانی وارد شویم و نگاه خصمانه نداشته باشیم.

لغو همه تحریم ها و بازگشت به همه تعهدات عملی نیست
در ادامه رویکردهای جهانی، پزشکیان معتقد است که در حوزه تحریم ها، شعار «لغو همه تحریم‌ها و بازگشت به همه تعهدات» عملی نیست؛ چراکه آمریکا به منابع کشورهای دنیا نیاز دارد. از سوی دیگر سیاست معامله با شرق سیاستی درست است اما چرا برای اقتصاد بیمار، صنعت، بانکداری و کشاورزی به سراغ اروپا نرویم؟ پزشکیان همچنین در توئیتی انتخاباتی نوشت :« [تحریم های] شعب ابی‎طالب در صدر اسلام، ۳ سال طول کشید نه ۴۰ سال!‏ضمن این که پیامبر(ص)، اصحاب آن حضرت و همه مردم در تحریم، گرسنگی و انواع سختی ها قرار داشتند؛ نه مثل حالا که قاطبه مردم در شعب ابی‎طالب قرار دارند اما عموم مسئولان و خانواده های آن هاو کاسبان تحریم در قلعه های امن، در ناز و نعمت زندگی می کنند و از مردم انتظار دارند در شرایط سخت زندگی کنند.»

اجرای برنامه های توسعه مهم تر از برنامه های انتخاباتی
ارائه نکردن برنامه یکی از انتقادات مطرح شده در خصوص پزشکیان بود. با این حال او در مناظره دوم، اجرای برنامه های توسعه را که بر اساس سیاست های کلی مقام معظم رهبری نوشته شده، مهم تر از برنامه های مجزای انتخاباتی دانست.

 ظرفیت اقتصاد دیجیتال
پزشکیان با تاکید بر این که ظرفیت اقتصاد دیجیتال برای رشد در ایران قابل توجه است، اظهار کرد: این ظرفیت می تواند در شرایط تحریم راهگشا باشد. پیشران این فاصله ۸ درصد (بین پوسته صنعت دیجیتال ایران و اروپا) استارت آپ ها هستند. ما با فیلترینگ بستر مهاجرت را در استعدادها مهیا کردیم. یعنی اجازه دادیم مغزها بروند... با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم.

 لزوم پاسخگویی دستگاه ها
وی معتقد است که در کشور ما هر وزارتخانه ای برای خودش کار می کند، بعضاً به قانون عمل نمی کند و مورد بازخواست واقع نمی شود. وی در میزگرد اقتصادی گفت: سال ۱۳۷۸ قانون کد ملی و کدپستی و ماده ۱۶۹ مالیات ها را نوشتند ولی اجرا نکردند. همین ها را اجرا می کردند مگر می شد دزدی کرد؟ ... در بنگاه از اقوام خودشان نیرو و مدیر می گذارند و بنگاه ضرر می کند و فوق العاده مدیریت هم می گیرند.

 لزوم واردات خودروهای کم مصرف در صورت افزایش قیمت بنزین
این نامزد ریاست جمهوری می‌گوید هر مداخله و هر تصمیمی برای مردم با نظر آنان خواهد بود. اگر روزی قیمت بنزین بالا رود باید ماشین‌هایی وارد کنیم که کم مصرف هستند و مردم را مجبور به خرید ماشین‌هایی با مصرف سوخت بالا نکنیم. این گونه خودروسازان به خود می‌آیند.

سایر مواضع اقتصادی
پزشکیان تاکید کرده که با اقتصاد و قیمت گذاری دستوری مخالف است. وی مدعی شده که می‌توان به هر نفر ۱۰ میلیون تومان یارانه داد که نیازمند مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است. وی همچنین به لزوم همسان‌سازی فاصله میان تورم با نرخ دستمزدها اشاره کرده است.

جلیلی: «یک جهان فرصت، یک ایران جهش»
مواضع و برنامه های اقتصادی سعید جلیلی ، نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری غالبا حول محور شعار اصلی او با عنوان «یک جهان فرصت، یک ایران جهش» حرکت می کند، وی در همین راستا در میزگرد اقتصادی شبکه یک سیما با بیان این که  شعار نامزدها جدا از این که کلمات خوبی باشد، باید عصاره برنامه برای کشور باشد؛ گفت: شعار ما یک جهان فرصت، یک ایران پیشرفت براساس مطالعات ۱۱ ساله است و کتاب های زیادی درباره اقتصاد از مشروطه تا الان خوانده‌ایم و برنامه‌های توسعه را قبل و بعد از انقلاب را مطالعه کرده‌ایم.
وی  معتقد است که  دلیل تحقق نیافتن راه حل های اقتصادی را باید در نداشتن تصویری از اولویت ها جست وجو کرد. موضوعی که نیازمند برنامه است. با این حال نه یک برنامه شب امتحانی، و باید رئیس جمهور به برنامه اشراف داشته باشد. برخی دیگر از مواضع اقتصادی وی را در ادامه می خوانیم.

حفظ ارزش پول ملی مستلزم تکمیل سامانه ها
جلیلی در پاسخ به این پرسش که چگونه ارزش پول ملی باید حفظ  و بازار ارز قابل‌ پیش‌بینی شود، می گوید: اولین شرط حفظ ارزش پول ملی این است که سازوکاری برای حاکمیت ریال داشته باشیم. شرط انضباط مالی، حفظ حاکمیت ریال است. در عرصه مبادلات خارجی، طرف چون بر دلار حاکمیت دارد، راه دلار را بر ما می‌بندد. برای حکمرانی ریال در کشور سامانه‌ها باید تکمیل شده و بر هم وصل شود تا شفافیت بر تراکنش پولی ایجاد شود. قاچاق و پولشویی ناشی از نبود این سامانه‌هاست. سامانه جامع تجارت، سامانه املاک، سامانه پایگاه رفاه ایرانیان و سامانه مودیان مالیاتی باید کاربردی شود. وقتی بودجه ناتراز باشد به ارزش پول ملی آسیب می‌زند. رشد نقدینگی غیرمنطقی هم همین کار را می کند.

برنامه ارزی، از تکالیف دستگاه ها برای ارزآوری تا شفافیت بودجه ارزی
موضوع تنظیم گری و نقش دولت در تعادل بازار ارز از دیگر نکاتی است که سعید جلیلی بر آن تاکید دارد. وی دراین خصوص گفته است: خیلی از مشکلات بازار ارز ناشی از این است که برخی کنش‌های ارز در داخل مشکل دارد. برخی معاملات مجاز در بستر غیررسمی انجام می شود. چون تنبیهی برای این کار وجود ندارد. باید سازوکار مشخص و رسمی داشته باشیم. در هفته اول دولت باید این سازوکار ابلاغ شود.ارزآوری دستگاه ها، بخش دیگری از تصمیمات ارزی است که دولت جلیلی آن را پیگیری خواهد کرد.  وی گفته است: یکی از برنامه‌های مهم من که به آقای رئیسی هم گفتم این بود که دولت باید برنامه جدی برای ارزآوری داشته باشد. من ارزآوری از فروش نفت را کافی نمی‌دانم و همه دستگاه‌ها باید برای ارزآوری برنامه داشته باشند. چه ماموریتی برای دانشگاه ها برای ارزآوری دیده شده است؟ دانشگاه استنفورد دهمین هلدینگ بزرگ جهان شده است. ما باید برنامه داشته باشیم و از ظرفیت‌های خود برای ارزآوری استفاده کنیم.به عقیده وی، نداشتن بودجه ارزی شفاف و روشن نبودن منابع و مصارف ارزی، موجب شده تا این مسئله خود را در تامین و تخصیص ارز نشان دهد. همچنین فاصله بین تخصیص و تامین ارز باید کوتاه شود تا به بازار ارز شوک وارد نشود.

الگوی اقتصادی جلیلی
جلیلی در پاسخ به این پرسش که استراتژی شما در اقتصاد، اختراع چرخ است یا از تجارب ایران و جهان استفاده می کنید و الگوی شما در اقتصاد شبیه کدام دولت‌های قبلی یا سایر کشورهاست؟ تصریح کرده که ما از تجارب  داخلی و خارجی استفاده می کنیم.  در بحث‌های برنامه هفتم توسعه، شش برنامه قبل و شش برنامه بعد از انقلاب و خاطرات کارگزاران همان مقاطع را خوانده‌ام. باید از تجارب مثبت استفاده کرد تا نیاز نباشد چرخ را بار دیگر اختراع کرد.  

 لزوم هماهنگی تیم اقتصادی
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درباره چگونگی استفاده از ظرفیت‌های مدیران کشور برای دست یافتن به اهداف برنامه هفتم توسعه، گفت: حرف درستی است که تیم هماهنگی باید در اقتصاد وجود داشته باشد. نباید هر وزارتخانه برای خود کار کند. رئیس‌جمهور باید به تیم و برنامه خود اشراف داشته باشد تا هر کسی برای خود جزیره جدا نباشد. در کشور حدود ۶۰ شورای قانونی وجود دارد که تصمیم می‌گیرند که ارتباط ارگانیکی ندارند. رئیس جمهور باید این شوراها را هماهنگ کند.  برای گرفتن مسئولیت‌ها، اهلیت مهم است.