اقتصاد دولت پزشکیان از نگاه مشاوران

یک روز قبل از برگزاری حماسه ملی انتخابات، با انتشار گزارشی  در همین صفحه با عنوان « 4 نما از دیدگاه های اقتصادی 2 نامزد» به بررسی دیدگاه های اقتصادی مطرح شده از بیان دو نامزد و رقیب چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پرداختیم. حال با مشخص شدن پیروز انتخابات و راهیابی پزشکیان به ساختمان پاستور، نگاهی دقیق تر به سمت و سوی اقتصادی دولت چهاردهم خواهیم داشت و در این راستا به سراغ دیدگاه های سه مشاور اقتصادی که تاکنون در تیم پزشکیان حضور داشته اند یعنی علی طیب نیا (وزیر اقتصاد دولت یازدهم)، احمد میدری (معاون وزیر رفاه دولت دوازدهم) و حسین عبده تبریزی  رفته ایم.  

جنگ کارشناسانه با تورم و رکود
علی طیب نیا، وزیر اسبق اقتصاد در دولت یازدهم و از چهره های اصلی مشاوران اقتصادی رئیس جمهور منتخب در رقابت های انتخاباتی او بود. درخور ذکر است در دوره وزارت او در دولت روحانی، اقتصاد ایران رشد 2 رقمی و تورم تک رقمی را تجربه کرد. وی در یک ویدئوی تبلیغات انتخاباتی تاکید می کند که ما پیشتر یک بار به جنگ با تورم و رکود رفته ایم و باز هم می توانیم این مسیر را برویم. طیب نیا با بیان این که یکی از پیچیده‌ترین شاخه‌های دانش بشری علم اقتصاد است و شما تنها با بهره گیری از دانشمندان می‌توانید با مشکلات اقتصادی مقابله کنید، می گوید: «ویژگی بارز و ممتاز دکتر پزشکیان آن است که برای دانش و کارشناسان علمی اعتبار قایل است و حاضر است بر اساس تجربه کارشناسان بدون آن که دخالت غیرحرفه ای بکند، به جنگ تورم و رکود برود. بنابراین با توجه به این که ما یک ذخیره قابل توجهی از دانشمندان اقتصادی را در کشور داریم و قبلا یک بار جنگ با تورم را آزموده ایم و موفق شدیم، در این دوره نیز مقابله با تورم و رکود امکان پذیر است.

حذف رانت های ارزی
دیدگاه دیگری که طیب نیا مطرح می کند، حذف رانت های ناشی از نظام ارز چند نرخی و ترجیحی است، او دراین باره می گوید: در جامعه ای که منابع ارزی با نرخ ترجیحی به مردم فروخته بشود، در شرایطی که دلار در بازار آزاد 60 هزار تومان است، ما دلار را به نرخ 40 هزار تومان و حتی پایین تر می فروشیم، هر کسی که به این منابع بتواند دسترسی پیدا کند، یک شبه به میلیاردها تومان درآمد دسترسی پیدا می کند. در چنین جامعه ای چرا یک فرد بایستی توان خودش را در جهت تولید خلاقانه به کار بگیرد؟ در چنین شرایطی است که زمینه تعامل (منفی) بین کسانی که این رانت ها را توزیع می کنند با دیگران برقرار می شود. وی می افزاید: وقتی ما بنگاه های تولیدکننده خودمان را مجبور می کنیم که محصولاتشان را با قیمت دستوری بفروشند، نتیجه اش فساد است.

انتقاد از تاثیر نرخ بالای سود بانکی بر بورس
علی طیب نیا افزایش نرخ سود بانکی را یکی از عوامل منفی اثرگذار روی بازار سرمایه و سودآوری بنگاه های اقتصادی می داند و در یک ویدئو که ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان منتشر کرده است، می گوید: افزایش نرخ سود بانکی که در برخی از موارد بدون هماهنگی های لازم انجام شده است عاملی است که منابع را از بازار سرمایه منحرف می کند.
وی با اشاره به طراحی اوراق بدهی مالی به عنوان یک ابزار برای تامین مالی بنگاه های اقتصادی می گوید: آن زمانی که نرخ سود بانکی تا 38 یا 40 درصد بالا رفته بود ما از این ابزار برای تامین مالی بنگاه های بخش خصوصی استفاده کردیم، یعنی گفتیم که بنگاه های معتبر به اعتبار خودشان از بازار سرمایه استفاده و تامین مالی کنند.وی هدف دیگر از طراحی اوراق بدهی را سامان‎دهی بدهی های دولت می داند و می گوید: دولت می تواند در مواقع کسری بودجه شدید از این ظرفیت برای تامین کسری بودجه اش استفاده کند با این حال در زمانی که من مسئولیت داشتم دولت بیش از حد ظرفیت بازار این کار را کرد که ما موافق نبودیم از ظرفیت بازار سرمایه این‎چنین استفاده ای بشود.

تمرکز روی دانه درشت های مالیاتی
طیب نیا تمرکز روی 5 درصد از مودیان بزرگ مالیاتی را از دیگر برنامه ها اعلام می کند و می گوید: بر این اساس 90 درصد از اظهارنامه های مالیاتی را از اظهارکنندگان می پذیریم و به مردم اعتماد می کنیم و تمرکز خودمان را روی 10 درصدی که پرریسک هستند می گذاریم. خوشبختانه تمام زیرساخت های لازم برای این کار در زمان مسئولیت خودم ایجاد شده است و معیارهای شناسایی مودیان پرریسک مشخص است، بنابراین اظهارنامه عامه مردم را سعی می کنیم بپذیریم.وی با یادآوری معافیت مالیاتی برای سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان ده سال و در مناطق عادی به میزان 5 سال، تصریح کرده است: این معافیت مشمول شخصیت های حقوقی است ولی ما پیشنهاد می کنیم مشمول شخصیت های حقیقی نیز بشود و از این طریق زمینه برای سرمایه گذاری بیشتر فراهم شود.طیب نیا تاکید می کند که نظام مالیاتی باید تکیه خودش را از مودیان کوچک بردارد و به مودیان بزرگ تمرکز کند. البته با اطلاعات لازم. چرا که منطقی نیست بدون اطلاعات و به صورت علی الراس مودیان را مشمول مالیات های سنگین کنیم.

افزایش تا 3 برابری سقف معافیت مالیاتی مزدبگیران
طیب نیا می گوید: به دنبال این هستیم که معافیت مالیاتی مشاغل در ایران را افزایش دهیم. در حال حاضر در حوزه مشاغل، معافیت مالیاتی ماهانه 8.5 میلیون تومان است که به هیچ وجه جوابگوی نیازهای ضروری مردم نیست. ما در تعیین معافیت به دنبال این هستیم که فرد بتواند حداقل نیازهای ضروری خودش را تامین کند و اگر درآمد مازاد بر آن داشت مشمول پرداخت مالیات شود. بنابراین پیشنهاد من این است که معافیت مالیاتی این گروه به سه برابر افزایش پیدا کند. قاعدتاً در قالب بودجه به مجلس این را پیشنهاد خواهیم داد و با تصویب مجلس اجرا خواهیم کرد.
معافیت حقوق بگیران در حال حاضر 12 میلیون تومان است. ما این را به دو برابر ارتقا خواهیم داد و سالانه متناسب با تورم، آن را تعدیل خواهیم کرد. این طور نیست که یک بار افزایش بدهیم و بعد رهایش کنیم. اگر سال بعد مثلاً 40 درصد تورم داشتیم، 40 درصد به این معافیت اضافه می کنیم.

لزوم تلاش برای خروج از لیست سیاه اف ای تی اف
علی طیب نیا با اشاره به برنامه جامع مبارزه با پولشویی در زمان تصدی سمت وزارت اقتصاد می گوید: هدف اول من از اجرای این برنامه مبارزه با فساد در ایران بود اما یک هدف دوم هم داشتیم که آن درآمدن ایران از لیست سیاه اف ای تی اف بود، وقتی کشور در لیست سیاه این گروه مالی باشد ما حتی درآمدهای نفتی مان را نیز نمی توانیم به کشور منتقل کنیم.نمی توانیم سرمایه های ایرانیان را از خارج به داخل بیاوریم، تمام تعاملات مان قفل می شود.
وی با بیان این که ما توانستیم با قدرت و عزت کشور را از لیست سیاه بیرون بیاوریم و اقدامات جبرانی این گروه مالی را به تعلیق دربیاوریم، می افزاید: متاسفانه دوباره عده ای با دست خودشان کشور را به لیست سیاه وارد کردند، در حالی که ترکیه به تازگی از لیست خاکستری اف ای تی هم خارج شد و رئیس کل بانک مرکزی ترکیه اعلام کرده است باید جشن ملی بگیریم.
وی ادامه می دهد: ما تنها کشوری در دنیا بودیم که قبل از اجرای برنامه اقدام از لیست سیاه خارج شدیم (ولو به صورت تعلیق) و این شایسته قدردانی بود.

ضرورت بهبود مناسبات اقتصادی با دنیا
احمد میدری، نماینده اسبق مجلس و معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت دوازدهم از دیگر مشاوران و همراهان دکتر پزشکیان است که در برنامه میزگرد اقتصادی وی حضور یافت. او در اظهارات خود، ضرورت بهبود مناسبات اقتصادی با دنیا را مورد تاکید قرار داده و گفته است: انبوهی از مسائل اقتصادی داریم که نیازمند اصلاحات اقتصادی هستند و این امر با درست بودن مناسبات دنیا محقق می‌شود. ما باید بتوانیم نفت بفروشیم. ضمناً مردم هم باید حمایت کنند. مردم اگر بدانند با آن‌ها عادلانه برخورد می‌شود حتماً حمایت خواهند کرد.وی افزود: مسئله تورم با راه حل‌های جهانی قابل حل است. به دلیل اتفاقاتی که در زمینه ارز صورت گرفته و هر روز قیمت‌ها تغییر می‌کند، منجر به تفکری می‌شود که فرد فکر کند هر چه بیشتر انبار کند بهتر است.
عبده تبریزی دیگر مشاور و همراه مسعود پزشکیان در برنامه میزگرد اقتصادی دراین باره  تصریح کرد: ما همان‌طور که در رقابت‌های ورزشی باید جهانی فکر کنیم، در اقتصاد هم اگر جهانی فکر نکنیم نمی‌توانیم معضلات را حل کنیم. ما می‌دانیم نظام بین‌المللی، خشن و غیرانسانی برخورد می‌کند. اما چرا وزارت امور خارجه خود را به گروه‌های سیاسی متعدد تبدیل کرده‌ایم؟ می‌گویند فلان فردی که قصد مذاکره را دارد طرفدار انگلیس و آمریکاست. این قدر بدبینی و انشقاق سیاسی در نظام دیپلماسی ایجاد کردن نتیجه‌اش می‌شود ناکام بودن دیپلماسی خارجی.
وی افزود: شما شهرداری‌های ایران را به محفل سیاسی تبدیل کردید. مگر می‌شود موضوع حمل و نقل را بدون اتوبوس حل کرد؟ ما حمل و نقل عمومی را فراموش می‌کنیم و با شوک‌های قیمتی می‌خواهیم مشکلات را حل کنیم.این اقتصاددان با اشاره به بندهای سیاست های کلان و راهبردی ابلاغی مقام معظم رهبری خاطرنشان کرده است: یک بند از این سیاست ها، تعامل سازنده در روابط بین‌الملل است. این محدودیت‌هایی که الان در ایران وجود دارد و این تحریم‌ها تداوم پیدا کرده، بند تعامل سازنده در روابط بین‌الملل را اجرایی کرده است؟! ما می‌دانیم نمی‌توانیم به قدری که دوست داریم، نفت تولید کنیم و بفروشیم. اگر نفت تولید می‌کردیم و می‌فروختیم، می‌گذاشتیم پای سرمایه‌گذاری بیشتر و با آن، توسعه و اشتغال را انجام می‌دادیم.وی متذکر شد: الان به دلیل همین تحریم و محدودیت‌ها، تکنولوژی وارد نمی‌شود. ما قرار است قدرت اول منطقه باشیم. حالا تکنولوژی وارد نمی‌شود، چون این تعامل سازنده در روابط بین‌الملل را به اجرا در نیاوردیم.

درباره گرانی و تورم دولت مسئول است نه بنگاه
حسین عبده تبریزی با بیان این که مگر ما اقتصاددان در کشور نداریم که می خواهیم علم ایجاد کنیم،  معتقد است معضل امروز مردم تورم بود که با گرانی پیوند خورده است. وی ادامه داد: می خواهند مشکل اقتصادی ایجاد شده را سر بنگاه و موسسه بیندازند؛ در دهه ۶۰ بنگاه داری که گران‎فروشی می فروشد را  شلاق می زدند و الان جریمه می کنیم؛ دولت قرار بوده تورم و گرانی را مهار کند و در این باره نظام و دولت مسئول هستند نه آن شخصی که کار و کاسبی می کند.