پشت پرده جهش اقتصادی هند

هند این روزها با سرعت زیادی در حوزه اقتصادی در حال پیشرفت است و سعی کرده نگاه سنتی و قدیمی به این کشور را کنار بزند. زمانی فرماندار استعمارگر بریتانیا در هند در پارلمان بریتانیا گفته بود به گونه ای منابع هند را به غارت بردیم که گویی یک لیمو را برای گرفتن آبش فشار داده باشی. اما هند امروز تفاوت زیادی با هند 1947 و در آستانه استقلال دارد . هند امروز جزو گروه اقتصادهای نوظهور موسوم به گروه بیست است و در میان 5 اقتصاد اول دنیا جای گرفته و هدف گذاری اش رسیدن به مقام دوم دنیاست . در بازدیدی یک هفته ای از برخی پروژه های بزرگ هند که به دعوت وزارت خارجه این کشور و با هماهنگی سفارت هند در تهران صورت گرفت ، این فرصت دست داد تا ضمن آشنا شدن با ابعاد اقتصاد امروز هند، از نزدیک با دستاوردهای مهم این کشور در حوزه های مختلف آشنا شویم . قسمت دوم گزارش بازدید از هند را که به اقتصاد هند اختصاص دارد،در ادامه می خوانید:
سرعت رشد سرانه بالای هند
اولین شهری که در برنامه بازدید ما قرار داشت دهلی نو پایتخت هند بود . دهلی نو دومین شهر پرجمعیت جهان محسوب می‌شود. حدود هزارو ۴۸۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و نزدیک به ۳۳ میلیون نفر را در خود جای داده اما با ایجاد یک سیستم حمل و نقل عمومی گسترده و چند لایه از بزرگراه‌ها،خیابان های عریض، روگذرها و زیرگذرها، پل‌ها و خطوط مترو، مونوریل و خودروهای حمل‌ونقل عمومی گازوئیلی و برقی ، هم باعث شده تا ترافیک در این دومین شهر پرجمعیت جهان تا حد زیادی مهار شود و هم آلودگی هوا کاهش خوبی داشته باشد. با این حال در هند ریکشاها یا همان موتورهای سه‌چرخه معروف که به‌نوعی تبدیل به جاذبه گردشگری هند شده‌اند، سهم قابل توجهی در جابه‌جایی مسافران دارند، کرایه ریکشاها نسبتا ارزان است و در مسافت‌های کوتاه و متوسط بین ۵۰ تا ۱۵۰ روپیه است که معادل حدود ۴۰ تا ۱۲۰ هزار تومان می‌شود. در کنار ریکشاها، مردم هند در هر شهری که رفتیم علاقه زیادی به استفاده از موتورسیکلت دارند و کارخانه های موتورسیکلت در هند توسعه زیادی داشته اند به گونه ای که بسیاری از برندهای هندی این روزها در خیابان های ایران هم جولان می دهند. حتما یکی از دلایل کاهش ترافیک در هند موتورسیکلت و حتی استفاده زنان از این وسیله نقلیه دوچرخ است . در مدت هفت روز اقامت در هند رفت و آمد زیادی در جاده های برون شهری و در داخل شهرهای هند داشتیم و یکی از نکات جالب توجه سطح بالای کیفیت راه ها به لحاظ آسفالت و علایم راهداری بود که همین عامل کاهش تصادفات و تلفات جاده ای در این کشور بزرگ است .در روز دوم حضورمان در هند به شهر آگرا برای دیدن تاج محل رفتیم که شرح این بازدید در گزارش فرهنگی ارائه می شود اما موضوع جالب زمین های حاصلخیز در سراسر مسیر 200 کیلومتری دهلی نو به آگرا بود به ویژه مزارع کشت برنج که به خوبی ما را به یاد برنج هندی در کشورمان انداخت .در واقع بیشتر زمین ها در هند یا مزارع کشاورزی هستند یا باغ  و جنگل و کمتر بیابان دیده می شود .هند منابع فسیلی چندانی ندارد و 75درصد سوخت خود را وارد و یا در پالایشگاه های خود تولید می کند، قیمت هر لیتر بنزین در هند بین یک تا یک و نیم یورو است که رقم بالایی محسوب می شود اما مردم هند از وسایل نقلیه عمومی یا موتور یا خودروهای کم مصرف روز جهان استفاده می کنند و برای همین قیمت سوخت اثر زیادی در زندگی روزانه آن ها ندارد به ویژه این که خودرو و موتورهای برقی در هند در حال گسترش هستند و این را می شد به خوبی در خیابان های هند دید و حتی ایستگاه هایی برای شارژ خودروهای برقی در بخش های مختلف شهر ساخته شده اند .نکته مهم قابل توجه در هند برخلاف آن چه در ذهن ما بود ، تعداد بسیار اندک گدا و تکدی گری در خیابان ها بود که خود نشان از تغییر درآمدی مردم و اجرای موفق فقرزدایی ناراندرا مودی نخست وزیر این کشور یک و نیم میلیارد نفری دارد هرچند هنوز هم نشانه های فقر در حاشیه شهرها به چشم می خورد و ما هم دیدیم با این حال وضعیت ظاهر مردم به ویژه فروشگاه ها و مراکز تجاری که برندهای متنوع و معروف داخلی و خارجی را شامل می شود قابل توجه به نظر می رسید . مودی، نخست‌وزیر هند وعده داده است که به سرعت برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را ادامه می‌دهد و بنا دارد چین را پشت سر بگذارد. مردم هم امیدوار هستند که زندگی و معیشت در هند بهبود پیدا کند .هند با مساحت کل ۳٬۲۸۷٬۲۶۳ کیلومترمربع دو برابر ایران وسعت دارد و در دنیا به لحاظ وسعت هفتم است اما در جمعیت با  ۱٬۴۳۵٬۲۳۰٬۰۰۰ نفر ، اول دنیا بوده و 16 برابر ایران جمعیت دارد . اگرچه هند با 403 نفر در کیلومترمربع از تراکم جمعیتی بالایی برخوردار است اما همین می تواند یک فرصت یا تهدید برای هند باشد که البته به نظر می رسد دولتمردان هندی از این جمعیت بالا به عنوان یک فرصت برای صادرات نیروی کار متخصص تا ساده به تقریبا همه دنیا استفاده کرده اند به ویژه این که کارگران ساده و متخصص هندی به زبان انگلیسی مسلط بوده و توانسته اند از بخش های خدماتی و سطوح پایین شغلی تا کشتیرانی و بخش های فناورانه و رایانه را در دنیا به تسخیر خود درآورند . اقدامی که ارز آوری بالایی برای این کشور به همراه داشته است .هندی ها این روزها با تولید ناخالص ملی حدود 4هزار میلیارد دلار در سال رتبه 5 دنیا را به دست آورده و با سرانه ای حدود 3هزار دلار در جایگاه 136 هستند که نشان از عدم توازن دارد هرچند همین عدد 10 سال قبل نصف بوده و سرعت رشد سرانه بالای هند زبانزد است . تامین آب یکی از مشکلات عمده دهلی است. تقریباً یک‌چهارم خانوارهای ساکن شهر دسترسی دایم به منابع آب ندارند. ۶ شهر بزرگ دیگر هند، یعنی چنای (مدرس)، بنگلور، حیدرآباد، احمدآباد، پونه (پونا) و سورات، در فهرست ۱۰۰ ناحیه شهری بزرگ سازمان ملل قرار دارند که با مشکل آب مواجه هستند.آب و هوای این کشور از گرمسیری در جنوب تا آب و هوای معتدل در شمال متغیر است. مساحت ناحیه قابل کشت هند ۱٫۲۶۹٫۲۱۹ کیلومتر مربع (۷۸  درصد کل مساحت کشور) است که به دلیل رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی رو به کاهش است. سطح نواحی پوشیده از آب در هند معادل ۳۱۴٫۴۰۰ کیلومتر مربع است و میانگین باران این کشور ۱٫۱۰۰ میلی‌متر در سال است و بیش از ۹۲ درصد استفاده آب در هند برای مصارف کشاورزی است .منابع طبیعی هند شامل زغال‌سنگ (از لحاظ میزان ذخایر در رده چهارم جهان قرار دارد)، آهن، منگنز، میکا، بوکسیت، تیتانیوم، کرومیت، گاز طبیعی، الماس، نفت خام، سنگ آهک، توریوم (بیشترین در جهان در سواحل ایالت کرالا) است و ذخایر نفت هند که در ساحل بمبئی در مهاراشترا، گجرات و در شرق آسام وجود دارند و بیش از  25 درصد از نیازهای داخل را برطرف می‌کنند.هند به‌رغم رکود اقتصادی جهانی با رشد اقتصادی متوسط بالاتر از ۸ درصد طی چند سال گذشته به یک قدرت اقتصادی تبدیل شده‌است. این میزان رشد، نزدیک به رشد اقتصادی کشور همسایه آن چین است. طبق سنجشی که درباره برابری قدرت خرید صورت گرفته، اقتصاد هند مقام چهارم را دارد با وجود این میلیون‌ها نفر هنوز در فقر شدید زندگی می‌کنند.اگرچه همچنان بیش از 34 درصد جمعیت هند کمتر از یک دلار آمریکا در روز درآمد دارند (رتبه ۲۲ دنیا) و حدود 80 درصد مردم با کمتر از 2 دلار در روز زندگی می‌کنند، (رتبه ۱۶دنیا) و بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در زیر خط فقر زندگی می‌کنند، اما پیشرفت‌های اقتصادی عظیم این کشور در چند سال اخیر رشد اقتصادی هند را به رقم 8 درصد رسانده و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند، در سال‌های آینده هند به رشد اقتصادی 10 درصد در سال نیز دست خواهد یافت.
زنان تاجر
یکی از بخش های جالب بازدیدهای ما در این سفر، حضور در اتاق بازرگانی هند و گفت وگو با بخش زنان تاجر هندی بود. زنان بازرگان هند در انتخابات اتاق بازرگانی این کشور حضور خوبی دارند و در انتخابات آینده نیز 23 تاجر زن فعال هستند. خانم بونان شارما معاون رئیس بخش بازرگانان زن اتاق بازرگانی هند موسوم به FLO  برای ما توضیح داد :FLO  که مخفف FICCI LADIES ORGANISATION  است از سال 1983 شروع به کار کرده و در 41 سال اخیر توانسته میلیون ها زن هندی را در حوزه های مختلف اقتصادی توانمند کند. FLO  در شهرهای مختلف دفتر دارد اما دفتر مرکزی آن در دهلی نو است و در سه سطح به زنان کمک می کند. در سطح اول سعی دارد تا زنان را در حوزه های مختلف اعم از کشاورزی و ... مهارت آموزی کند تا بتوانند استخدام شوند . در سطح دوم به آن ها توانمندی کارآفرینی می دهد و در سطح ممتاز سعی می کند زنانی تربیت شوند که بتوانند در سطوح عالی رهبری کرده و به عضویت هیئت مدیره ها درآیند.
خودرو سازی 
در خیابان‌های هند کلکسیونی از محصولات بزرگ‌ترین کمپانی‌های خودروسازی جهان دیده می‌شود. هرچند هند یکی از خودروسازان بزرگ و نوظهور جهان به حساب می‌آید و سالانه بیشتر از ۴.۵ میلیون دستگاه خودرو صادر می‌کند اما بیش از 40 سال است که از بازار انحصاری خودرو عبور کرده و حالا شهروندان هندی به انواع و اقسام مدل‌های خودرو و از جمله خودروهای برقی دسترسی دارند و با عبور از بازار انحصاری، اقتصاد خودروسازان این کشور به شکوفایی خیره‌کننده رسیده است. صنعت خودروسازی هند، دومین صنعت با رشد سریع در جهان محسوب می شود که فروش داخلی خود را 30 درصد و صادرات را تا 40 درصد افزایش داده‌ است. شرکت‌های معتبر خودروسازی جهان مانند بی‌ام‌و، مرسدس-بنز، آئودی، تسلا موتورز و... در این کشور فعال هستند و به تولید خودرو در هند می‌پردازند اما بیشترین خودروی قابل مشاهده در هند طبق مشاهدات ما محصولات مختلف سوزوکی بود که در این کشور کارخانجات بزرگی ایجاد کرده است.
فناوری اطلاعات
امروز صنعت فناوری اطلاعات هند بیش از 3میلیون کارمند حرفه ای را به کار گرفته و درآمدی بیش از  ۱۰۰ میلیارد دلار معادل 8 درصد از تولید ناخالص داخلی هند را ایجاد کرده است . 30 درصد از صادرات کالاهای هند را به خود اختصاص داده و صنعت مخابرات هند با بیش از ۱٫۲ میلیارد مشترک دومین صنعت بزرگ جهان است و ۶٫۵ درصد به تولید ناخالص داخلی هند کمک می‌کند. هم اکنون هند از ایالات متحده پیشی گرفته و پس از چین دومین بازار بزرگ تلفن‌های هوشمند در جهان را دارد. در بازدیدهای ما در شهر حیدرآباد بازدید از بخش فناوری های بالای این شهر هم قرار داشت و ما در حومه حیدرآباد به منطقه ای رفتیم که به «سیلیکون ولی» هند معروف است با آسمانخراش های متعدد و مدرن که تابلوی شرکت های معروف فناوری در جهان را به خود می بیند . از گوگل و مایکروسافت تا اپل و ... زمان کوتاهی نیز در مرکز معروف به T-HUB حضور پیدا کردیم و از نزدیک با عملکرد متخصصان جوان که در این مرکز با تبادل علم و دانش در حوزه IT فعالیت می کنند، آشنا شدیم. ادامه گزارش بازدید از هند در حوزه اقتصادی را در شماره فردا بخوانید.