شاهنامه فردوسی، نماد هویت ملی و وحدت ایرانیان، به‌ویژه در برابر تجاوز بیگانگان است. فردوسی در جای‌جای شاهنامه، صحنه‌های نبرد ایرانیان و جان‌فشانی پهلوانان و بزرگمردان ایرانی را در برابر دشمنان به تصویر کشیده‌است که از مهم‌ترین بخش‌های این اثر بزرگ حماسی به‌شمار می‌رود. به روایت فردوسی، ایرانی‌ها در بیش از 100 جنگ برابر دشمنان ایستاده‌اند که از این تعداد 84 جنگ با تورانی‌ها، یعنی نوادگان تور و 14 بار هم جنگ با رومی‌ها بوده است. در ادامه به چند نمونه از واکنش‌های پهلوانان ایرانی در برابر تورانی‌ها و رومی‌ها اشاره می‌کنیم.